به گزارش مشرق به نقل از مرکز خبر حوزه، آيت‌الله سبحاني در پاسخ سئوالي پيرامون نحوه اجراي صيغه نذر، ادله و احکام مربوط به آن را تبيين کرد، با عنايت به لزوم آگاهي مردم از مسائل مربوط به نذر در ذيل اين پاسخ، نظرات چند تن ديگر از مراجع عظام تقليد تقديم مي‌شود.
نذر براي غير خدا دو صورت دارد: ?. نذر کردن براي بندگان خدا به نيّت تقرّب و جلب رضايت آنان (بدون توجه به خشنودي و يا خرسندي خدا). روشن است چنين رفتاري، نوعي شرک و به منزله بت پرستي است.
?. نذر، عملي خداپسندانه به خاطر تقرب به خدا و جلب رضايت او و هديه ثواب آن به يکي از اولياي الهي تا از اين رهگذر خشنودي خدا به دست آيد.
بي‌شک، نذر کردن با چنين قصد و نيت پاک ، کاري پسنديده و درخور ستايش است.
* صيغه نذر
آنچه موجب سؤال مي‌شود، و احياناً افراد را به اشتباه مي‌اندازد، تشابه و يکسان بودن دو تعبير در مقام نذر است. به حکم اين که «نذر» يک امر عبادي است، بايد براي تقرب به خدا صورت پذيرد و «ناذر» بگويد: «لِله عليّ ان قُضيت حاجتي ان اذبح هذه الشاة للنبي(ص)».
يعني: «براي کسب رضا و تقرب به خدا تعهد مي‌کنم: اگر حاجت من برآورده شد، اين گوسفند را براي پيامبر (ص) ذبح کنم».
صيغة صحيح نذر اين است که گفته شد، ولي غالباً مردم به خاطر ناآگاهي، يا خلاصه گويي مي‌گويند: هذا للنبيّ، يا نذرتُ هذا للنبيّ؟
در هر حال مورد سؤال اين است که چگونه براي پيامبر (ص) نذر مي‌کنند و مي‌گويند: «للنبي»، در حالي که نذر بايد براي خدا باشد.
پاسخ سؤال اين است که «لام» در جمله «للّه عليّ» براي تقرب است چنان که قرآن مي‌فرمايد: «أَنْ تَقُومُوا للّه مَثْنى وَفُرادى». « دو نفر دو نفر يا به تنهايي براي خدا قيام کنيد».
در حالي که «لام» در « للنبي» لام «انتفاع» است چنان که در برخي آيات مي‌خوانيم: «إِنّما الصَدقات لِلْفُقراء والمَساکين». «زکات براي تهي‌دستان و مستمندان است».
از اينجا روشن مي‌شود عمل موحدان با عمل مشرکان ، تفاوت جوهري دارد; آنان قرباني‌هاي خود را به نام بت‌ها و براي تقرب به آنان ذبح مي‌کردند و قرآن در اين مورد مي‌فرمايد: «وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ ذلِکَ فِسْقٌ». «و آنچه براي بت‌ها ذبح مي‌شود...اين کار خروج از دين است».
در حالي که موحدان براي خدا نذر مي‌کنند و نام او را به زبان مي‌آورند، اما ثواب کار نيک خود را به اوليا هديه مي‌کنند و از اين طريق به درگاه الهي تقرب مي‌جويند.
مردي به حضور پيامبر(ص) رسيد و عرض کرد: اي پيامبر خدا، مادرم از دنيا رفته است و مي‌دانم اگر او زنده بود، صدقه مي‌داد، اگر از طرف او صدقه بدهم او سودي مي‌برد؟
رسول گرامي (ص) فرمود: آري. آنگاه گفت: کدام يک از صدقه‌ها سود بيشتري دارد؟ فرمود: آب.
در اين هنگام، سؤال کننده چاهي کند و پس از آماده شدن گفت: «هذه لأُمّ سعد»، «ثواب کندن اين چاه براي مادر سعد باشد». لام در «لأُمّ سعد» همان لام « للنبي(ص)» است.که به اصطلاح «لام» انتفاع است نه لام تقرّب . ولي روح نذر اين است که براي تقرّب به درگاه الهي متعهد شدم حيواني را ذبح کنم و ثواب آن را به پيامبر (ص) اهدا کنم تا از اين طريق، به درگاه خداوندي تقرب بجويم شايد خدا بيمارم را شفا دهد.
نظرات ديگر مراجع عظام تقليد به اين شرح است:
* آيت‌الله‌العظمي سيستاني:
ـ نذر آن است که انسان براى خدا بر خود واجب کند که کار خيرى را بجا آورد، يا کارى را که نکردن آن بهتر است ترک کند.
ـ در نذر بايد صيغه خوانده شود ، و لازم نيست آن را به عربى بخواند ، پس اگر بگويد: چنانچه مريض من خوب شود براى خدا بر من است که ده تومان به فقير بدهم ، نذر او صحيح است ، و اگر بگويد براى خدا نذر کردم چنين کنم ، ـ بنابر احتياط واجب ـ بايد عمل کند ، ولى اگر نام خدا را نبرد و فقط بگويد نذر کردم ، يا نام يکى از اولياى خدا را ببرد نذر صحيح نيست . و نذر اگر صحيح بود و مکلف به نذر خود عمداً عمل نکرد گناه کرده است، و بايد کفاره بدهد ، و کفاره وفا نکردن به نذر مانند کفاره مخالفت قسَم است.
* آيت‌الله‌العظمي وحيد خراساني:
ـ نذر آن است که انسان براى خدا ملتزم شود که کار خيرى را به جا آورد ، يا کارى را که نکردن آن بهتر است ترک کند.
ـ در نذر بايد صيغه خوانده شود ، و لازم نيست آن را به عربى بخوانند ، پس اگر بگويد: (چنانچه مريض من خوب شود ، براى خدا بر من است که ده تومان به فقير بدهم) نذر او صحيح است.
* آيت‌الله‌العظمي صافي گلپايگاني:
- نذر آن است که انسان بر خود واجب کند که کار خيري را براي خدا به جا آورد، يا کاري را که انجام ندادن آن بهتر است براي خدا ترک نمايد.
- در نذر بايد صيغه خوانده شود، لازم نيست آن را به عربي بخواند. پس اگر بگويد: از براي خدا بر من، يا بر عهده من يا بر ذمه من است که اگر مريض من خوب شود، ده تومان به فقير بدهم، نذر او صحيح است.
